Museumstuk - Pijpenkop
Janny Lock
Museum Het Reghthuys ontving van Naomi de Jong een rijk bewerkte pijpenkop. Zij heeft deze gevonden bij vakantieboerderij De Mussenberg in Loon op Zand, aan de rand van de Drunense duinen. Het is een zogenaamde bedevaartspijp. Mensen die op bedevaart gingen namen vaak een souvenir mee naar huis, de gevonden pijp is hiervan een voorbeeld. De pijp is gemaakt tussen 1890 en 1920 en valt onder de klasse 'voor de gemene man', dat wil zeggen betaalbaar voor de gewone mens. Dat is goed de zien aan de wat slordige afwerking van de naden.
De afbeelding tussen de kop en de steel stelt de sinds 1642 'wonderbaarlijk beschouwde Maagd Maria' voor. Het verhaal gaat dat de marskramer Hendrick Busman van de Maagd Maria opdracht kreeg om voor haar een kapel te bouwen op de plaats waar een hagelkruis stond, een kruis om bij te bidden voor het slagen van de oogst. Dat was in de Duitse plaats Kevelaer in de deelstaat Noordrijn-Westfalen, vlakbij de Nederlandse grens. Er kwamen al snel pelgrims bij de oorspronkelijke eenvoudige zuil en er werden genezingen gemeld. Acht van de genezingen werden in 1647 als wonderbaarlijk erkend. In 1654 werd uiteindelijk een fraaie koepelkapel gebouwd, de genadekapel. Daarin staat een schrijn met een afbeelding van Maria, het zogenoemde genadebeeld. Dat is exact de afbeelding zoals die op de pijpenkop tussen de kop en steel staat.
Hoogstwaarschijnlijk is de pijp gefabriceerd door pijpenfabriek Trumm & Bergmans in het Limburgse Weert, die van 1855 tot 1972 heeft bestaan. De fabriek werd in 1846 in Maastricht opgericht door pijpenmakers uit het Westerwald. Die streek was het voornaamste centrum van de Duitse kleipijpenindustrie. In 1855 verhuisde het Duitse bedrijf van Maastricht naar Weert. Daar was het een van de eerste industriële bedrijven. De kleipijpenoven is nog te zien bij de Biesterbrug en in het gemeentemuseum van Weert is nog een collectie pijpen van de firma Trumm & Bergmans aanwezig. Vanaf 1933 produceerde het bedrijf geen kleipijpen meer, maar ging men deze fabriceren uit hout. In 1972 werd het bedrijf opgeheven. Tot op de dag van vandaag worden vanuit Zeeuws-Vlaanderen en Noord-Brabant nog steeds bedevaarten georganiseerd naar Kevelaer.
Bronnen:
Don Duco, conservator van het pijpenmuseum te Amsterdam.
Wikipedia - Kevelaer
Volg ons ook op Facebook